Antibiotica zijn speciale medicijnen die dokters voorschrijven om infecties veroorzaakt door bacteriën te behandelen. Deze kleine organismen, bacteriën, kunnen verschillende soorten ziekten veroorzaken. Antibiotica heeft doorheen de geschiedenis ook een cruciale rol gespeeld bij het verminderen van sterfte door bacteriële ziekten. Maar wat gebeurt er wanneer er te veel antibiotica gebruikt wordt? Dat leggen we jou in dit artikel haarfijn uit.
Hoe werkt antibiotica?
Denk aan antibiotica als superhelden in je lichaam. Wanneer je ziek wordt door bacteriën, gaan de antibiotica als kleine soldaatjes te werk om de slechte bacteriën te verslaan. Ze stoppen de groei van deze bacteriën of doden ze, zodat je weer beter kan worden. Ze helpen ons immuunsysteem bij het verslaan van potentieel levensbedreigende infecties. Denk aan longontsteking, bepaalde huidinfecties of infecties in je blaas. Zonder antibiotica bestaat steeds de kans dat dergelijke infecties verergeren.
Wat zijn de bijwerkingen van antibiotica?
- Maag-darmklachten: veel mensen ervaren maagpijn, diarree, misselijkheid of braken na het innemen van antibiotica. Dit gebeurt omdat antibiotica niet alleen de bacteriën die de infectie veroorzaken doden, maar ook de goede bacteriën in je darmen die helpen bij de spijsvertering.
- Schimmelinfecties: soms kunnen mensen na het gebruik van antibiotica last krijgen van schimmelinfecties, zoals spruw of vaginale schimmelinfecties. Dit komt doordat antibiotica de balans van micro-organismen in het lichaam kunnen verstoren, wat ruimte geeft aan schimmels om te groeien. Indien je hier last van hebt, dien je met je apotheek of arts een oplossing te zoeken om je infectie te behandelen.
- Allergische reacties: sommige mensen zijn allergisch voor bepaalde antibiotica en kunnen reacties hebben zoals huiduitslag, jeuk, of in ernstige gevallen ademhalingsproblemen of zwelling. Deze reacties ontstaan omdat het immuunsysteem van het lichaam overdreven reageert op het medicijn. In dergelijke gevallen moet je direct contact opnemen met je arts.
- Overgevoeligheid voor zonlicht: sommige antibiotica, zoals doxycycline, kunnen mensen gevoeliger maken voor zonlicht. Dit kan leiden tot gemakkelijker verbranden door de zon, want deze antibiotica maakt de huid gevoeliger voor ultraviolet licht.
- Verandering in smaak: sommige antibiotica kunnen tijdelijke smaakveranderingen veroorzaken. Hoewel dit niet ernstig is, kan het uiteraard wel vervelend zijn.
- Tandverkleuring: sommige antibiotica, zoals tetracyclines, leiden tot verkleuring van de tanden als ze worden genomen tijdens de periode dat de tanden zich ontwikkelen. Dit komt dan ook enkel bij jonge kinderen voor.
Wat gebeurt er als je te vaak antibiotica gebruikt?
Antibiotica zijn niet altijd de oplossing. Door te vaak antibiotica te nemen, bijvoorbeeld wanneer het niet eens nodig is, leren bacteriën hoe ze antibiotica kunnen verslaan. Op zo'n moment spreekt men van resistentie. Wanneer dit voorvalt, gaat antibiotica niet langer echt effectief zijn en wordt het moeilijker om bepaalde ziektes te behandelen.
Het overbodig voorschrijven en toedienen van antibiotica is in België al jaren een aandachtspunt. Nog al te vaak schrijven huisartsen te snel antibiotica voor. 14 procent van de patiënten die zich aanmelden met een banale verkoudheid en 19 procent van de patiënten die zich aanmelden met griep krijgen antibiotica voorgeschreven. Frappant, aangezien deze ziekten door een virus veroorzaakt worden en antibiotica niet de juiste remedie is.
Overbodig gebruik van antibiotica kan dus leiden tot antimicrobiële resistentie (AMR), wat momenteel wereldwijd een zeer belangrijke doodsoorzaak is. Hoe meer antibiotica voorgeschreven wordt, hoe meer bacteriën een resistentie kunnen opbouwen. Daarom willen het RIZIV en de FOD Volksgezondheid sneller werk maken van sancties voor artsen die overbodig antibiotica voorschrijven. Beide mikken op een daling van 40 procent van het aantal voorschriften voor antibiotica door huisartsen. Gelukkig zien we intussen een kentering gaande waarbij huisartsen zich beter bewust zijn van de lange termijn gevolgen en dwingende patiënten niet tegemoetkomen in hun vraag naar antibiotica.
Welke ziektes zijn potentieel levensbedreigend door overgebruik van antibiotica?
Er zijn enkele ziekten waarbij de bacteriën heel slim zijn geworden. Bijvoorbeeld MRSA, een type bacterie die huidinfecties veroorzaakt en heel moeilijk te behandelen is door de resistentie tegen veel antibiotica. Ook zijn er soorten longontstekingen en tuberculose die moeilijker te behandelen zijn door jarenlange resistentie.
Onderzoek en toekomst
Dokters en wetenschappers werken hard om nieuwe soorten antibiotica te maken en andere manieren te vinden om bacteriële infecties te behandelen. Dit is belangrijk om ervoor te zorgen dat we in de toekomst ziekten goed kunnen blijven behandelen.
Ziek? Vraag niet zomaar antibiotica aan je arts en neem zeker zelf geen antibiotica die je nog hebt liggen van een voorgaande behandeling. Praat altijd met je arts voordat je dergelijke medicatie inneemt.